آیا محصولات دستکاری شده ژنتیکی سلامت را تهدید می کنند؟
به گزارش شاپ، محصولات اصلاح شده ژنتیکی (تراریخته) توسط بعضی از کشورهای پیشرو کشاورزی جهان پذیرفته شده است، اما میزان کامل تأثیرات زیست محیطی آنها تا حد زیادی ناشناخته باقیمانده است.
به گزارش شاپ به نقل از مهر، امروز در رابطه با محصولات ترا ریخته و اینکه برای سلامت انسان مضر هستند یا خیر، سوالات بسیاری مطرح است. حسین شیرزاد، تحلیلگر کشاورزی توسعه در یادداشتی اختصاصی برای مهر نوشت، امروزه در سرتاسر جهان محصولاتی که توسط دانشمندان در لابراتوار «تغییر» داده شده اند را میتوان در میلیونها هکتار از زمینهای کشاورزی درحال رشد، یافت. این «ارگانیسم های اصلاح شده ژنتیکی (GMOs) » به شکل گسترده در سرتاسر آمریکای شمالی و جنوبی کاشته می شوند، اما در خیلی از کشورها هنوز بشدت با محدودیت کشت رو به رو هستند. با اینحال از سال ۲۰۲۳ میلادی، این مقررات سختگیرانه در بعضی کشورها برای محصولاتی که با بهره گیری از تکنولوژیهای جدید و دقیق تر «ویرایش ژن» تغییر یافته اند، کم شده است.
متخصصان می گویند که باآنکه این فناوری های جدید، چاره نهائی برای قضایای پیچیده کشاورزی نیستند، اما می توانند به محصولات کشاورزی کمک کنند با آب و هوای شدید مقابله کرده و تولید غذا را به روشی سریع تر، ایمن تر و ارزان تر با بهره برداری از ارگانیسم های اصلاحی GMOs تقویت نمایند.
در مقابل، دیگر کارشناسان و همینطور گروههای زیست محیطی نگران چگونگی تولید، تنظیم و ثبت اختراع این محصولات اصلاح شده ژنی هستند. در این نوشتار می خواهیم به مسایل مطروح شده پیرامون GMOs و غذاهای ویرایش شده ژنتیکی بپردازیم و اینکه آیا این فناوری ها می توانند به گیاهان در روبرو شدن با تغییرات آب و هوایی و در عین حال افزایش امنیت غذایی کمک کنند؟
ویرایش ژنتیک و سلامت محصولات
محصولات اصلاح شده ژنتیکی (ترا ریخته) توسط بعضی از کشورهای پیشرو کشاورزی جهان پذیرفته شده است، اما میزان کامل تأثیرات زیست محیطی آنها تا حد زیادی ناشناخته باقیمانده است. باآنکه نگرانی ها در مورد اثرات مستقیم زیست محیطی محصولات تراریخته کم شده است، محصولات ترا ریخته منجر به تغییرات غیرمستقیم در شیوه های کشاورزی، همچون استفاده از آفت کش ها، گسترش کشاورزی و الگوهای کشت شده است که نتایج زیست محیطی عمیقی دارد.
مطالعات اخیر تصویر متفاوتی از این اثرات زیست محیطی را با اثرات مختلط پذیرش محصولات ترا ریخته بر تنوع زیستی، جنگل زدایی و سلامت انسان نشان میدهد که با خصوصیت GM و مقیاس جغرافیایی متفاوت می باشد. محصولات جدید تراریخته یا ژنتیکی شده با خصوصیت های مختلف احتمالا اثرات متفاوتی بر زیست محیط و سلامت انسان خواهند داشت.
اصلاح ژنتیکی فناوری است که امکان ترکیب ژن های مفید از سایر موجودات را فراهم می آورد. یکی از چالش های مهم عصر حاضر، تغذیه جمعیت رو به رشد جهان است. کاهش زمین قابل کشت و تغییرات آب و هوایی آنرا چالش برانگیزتر کرده است. از راه فناوری مهندسی ژنتیک میتوان گونه های گیاهی با عملکرد بالا، مقاومت در مقابل بیماریها و مقاوم در مقابل آب و هوا را در مدت زمان کوتاه تری نسبت به روش های معمولی ایجاد کرد.
وضعیت فعلی جهانی کشت و تولید محصولات تراریخته قبلاً ثابت کرده است که محصولات ترا ریخته پتانسیل دستیابی به امنیت غذایی برای جهان آینده را دارند. با این وجود، در اغلب کشورها، افکار عمومی نسبت به خطرات آن بر سلامت انسان و محیط زیست درک نادرستی دارند. به سبب چنین تصور نادرستی، خیلی از کشورها هنوز محصولات ترا ریخته را انتخاب نکرده اند که می تواند استفاده از محصولات تراریخته را برای دستیابی به امنیت غذایی دشوار کند؛ بنابراین، در این نوشتار ما در مورد چگونگی توسعه محصولات اصلاح شده ژنتیکی، چه خصوصیت های مفیدی معمولا گنجانده می شوند، چگونه آنها را برای خطرات سلامتی انسان ارزیابی می کنند و مقررات در ارتباط با فروش غذاهای اصلاح شده ژنتیکی در بازار را مورد بحث قرار می دهیم.
این بحث به جامعه کمک می نماید تا درک کند چگونه این فناوری می تواند به ما در تضمین امنیت غذایی جهان کمک رسان باشد.
بیوتکنولوژی کشاورزی چیست؟
تقریباً تمام محصولات غذایی که انسان هم اکنون مصرف می کند با نخستین اجداد طبیعی خود متفاوت می باشد. آنها برای هزاران سال دستکاری و اصلاح شده اند. کشاورزان با جمع آوری و کاشت مجدد بذر، گیاهانی را انتخاب کردند که نسبت به خشکسالی و آفات مقاوم تر بودند و نسبت به سایرین، بازده بیشتری داشتند.
کشف قواعد وراثت توسط مندل آغازگر دوره ای از انتخاب سیستماتیک ژنتیکی بود. با بهبود توانایی های علمی، هدف دانشمندان گسترش تنوع ژنتیکی به صورت مصنوعی از راه روش هایی مانند جهش زایی (استفاده از تشعشع برای تولید جهش یافته های جدید) و برنامه های اصلاحی دقیق تر است. با این وجود، انتقال صفات ارثی همچنان در گونه ها، معمولا در گونه های نزدیک، محدود بود، چونکه از مکانیسم های تولیدمثلی خود گیاهان استفاده می کرد؛ ازاین رو دامنه پرورش سنتی محدود بود.
کشف DNA در دهه ۱۹۵۰ راه های جدیدی را برای زیست شناسان باز کرد. درکی از مکانیسم های پشت تغییرات در خصوصیت های گونه های مختلف و ابزارهای جدیدی برای بهبود ژنتیکی ارائه نمود. دانشمندان با نقشه برداری از ژنوم خود و پیوند دادن عملکرد و خواص موجودات با ساختار ژنتیکی آنها به چالش کشیده شدند.
دانشمندان کشاورزی رویکرد های گوناگونی را جهت استفاده از دانش علمی جدید توسعه دادند. آنها استفاده از نشانگرهای مولکولی را برای شناسایی خواص مواد ژنتیکی موجودات مختلف توسعه دادند. آنها فناوری های ژنتیکی، بخصوص روش های ترا ریخته (با استفاده از آگروباکتریوم یا روش های دیگر) را برای انتقال ژن هایی که خصوصیت های خاصی را بین گونه ها منتقل می کنند، توسعه دادند.
در ادامه آنها فناوری هایی را برای ویرایش ژن ها توسعه دادند که به معنای وارد کردن یا حذف ژن ها و همینطور تبدیل ژن ها است. مجموعه صفات بالقوه جدید که به صورت سنتی توسط تولیدمثل گیاهان محدود می شود، حالا بسیار گسترده تر شده است.
ما بر این باوریم که فناوری های GE یک گام اساسی در تکامل محصولات هستند. در دنیایی با جمعیتی که به سرعت درحال افزایش برای تغذیه است، با چالش های فزاینده ناشی از تغییرات آب و هوایی و با تمایل به کاهش ردپای کشاورزی، انواع محصولات به صورت مداوم باید تغییر کنند با حقیقت ها و محدودیت های جدید رو به رو شوند. فناوری های تراریخته ها راهی برای دستیابی به این هدف، گسترش قابلیت های کشاورزی و در عین حال کاهش بالقوه هزینه های پولی و زیست محیطی آن است.
یکی از مزایای عمده GE اینست که زمان ضروری جهت ایجاد یک صفت یا تنوع مورد نظر را کم می کند. این امر بخصوص در زمینه تغییرات آب و هوایی مهم می باشد، جایی که سرعت اصلاح گیاهان امکان دارد هزینه های سازگاری را کم کند.
نگرانی های اجتماعی
بسیاری از نگرانی های اجتماعی در مورد فناوری های تراریخته ها در مورد ایمنی روش های ترا ریخته و عوارض جانبی غیرمنتظره آنها است. هدف تحولات علمی و فرایند نظارتی کاهش یا حتی حذف این عوارض جانبی است. ما نتوانستیم شواهدی بر مبنای بروز حوادث ناگوار با گونه های ترا ریخته پیدا نماییم که سبب صدمه آشکار به محیط زیست یا سلامتی شود. با این وجود، هیچ چیز را نباید از نظر دور داشت و یک رژیم نظارتی منطقی و قوی همیشه نقشی در ارزیابی بیوتکنولوژی های جدید در زمان ظهور خواهد داشت. ازاین رو نگرانی در مورد ایمنی روش های ترا ریخته قابل درک است، مقایسه روش های مهندسی ژنتیک با جایگزین های آنها مهم می باشد.
فناوری های GE بسیار دقیق تر از اصلاح سنتی یا جهش زایی هستند. در اصلاح سنتی، واریته های جدید با هدف قرار دادن فنوتیپ های مشاهده شده (بیان صفات ژنتیکی) ایجاد می شوند. تغییرات ژنتیکی و بیان فنوتیپی آنها از راه اصلاح برنامه ریزی شده به دست می آید، اما ژنوتیپ (ترکیب ژنتیکی واقعی) واریته های جدید کنترل نمی گردد. با تراریخته ها، تغییرات جزئی به شکل داخلی برای کنترل یک جنبه خاص از عملکرد به انجام می رسد. یک فنوتیپ مورد نظر، مشخص و هدف گذاری می شود و یک تغییر ژنتیکی دقیق به طور دقیقتر برای دستیابی به آن ایجاد می شود، در صورتیکه بقیه ژنوتیپ بدون تغییر باقی می ماند. این بدان مفهوم است که شانس بیان ژن ناخواسته در GMOها کمتر از انواع بوجود آمده از راه مهارتهای اصلاح سنتی است.
تغییرات در تحولات ژنتیکی گیاهان
برنامه های کاربردی GMO معمولا به سه «نسل» تقسیم می شوند. صفات نسل اول بیشتر برای کنترل آفات از راه مقاومت در مقابل آفات (بندپایان یا قارچ ها) یا تحمل به علف کش ها استفاده می شود.
نسل دوم شامل صفاتی است که خواص محصولات را بهبود می بخشد (مانند ماندگاری طولانی تر، ارزش غذایی افزایش یافته) یا ظرفیت آنها را برای مقاومت در مقابل تنش های غیر زیستی (مثلاً تحمل به خشکی یا سیل) بهبود می بخشد.
صفات نسل سوم برای بیوسنتز مواد شیمیایی مفید توسط گیاهان رمزگذاری می شود. دو زیرگروه از این محصولات عبارتند از داروهای گیاهی (PMPs)مانند پروتئین ها، معرف ها و آنتی بادی ها.
محصولات صنعتی گیاهی (PMIPs) مانند پروتئین ابریشم، الاستین و کلاژن، پیش سازهای پلاستیکی زیست تخریب پذیر و جایگزین های سوخت فسیلی، بخش بسیار کمی از صفات اثبات شده در لابراتوار هم اکنون در استفاده تجاری هستند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب